fot. GIS

Z inicjatywy European Radon Association corocznie, od 2015 roku, organizowany jest #Europejski Dzień Radonu. Obchodzimy go 7 listopada, w rocznicę urodzin Marii Skłodowskiej-Curie.

Czym jest radon?

Radon jest promieniotwórczym gazem szlachetnym występującym naturalnie w środowisku: w podłożu gruntowym, wodzie i powietrzu. Radon jest niewidoczny, nie ma zapachu ani smaku. Dobrze rozpuszcza się w wodzie i innych cieczach. Powstaje w wyniku promieniotwórczego rozpadu radu, który z kolei tworzy się w wyniku rozpadu uranu. Najpowszechniejszy izotop radonu - 222Rn – rozpada się z okresem półrozpadu 3,8 dnia, tworząc tak zwany szereg krótkożyciowych pochodnych, czyli powstające w kolejnych rozpadach promieniotwórczych izotopy: polonu, bizmutu i ołowiu.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska (EPA) ekspozycja na radon jest drugą, po paleniu tytoniu, przyczyną rozwoju raka płuc w populacji[1]. Połączenie palenia tytoniu i wysokiego narażenia na radon powoduje znacznie wyższe ryzyko wystąpienia raka płuc niż każdy z tych czynników z osobna.

Główne źródła radonu w powietrzu wewnątrz budynków to:

• przedostawanie się radonu z gleby przez:
  • spękania w fundamentach i podłodze,
  • złącza konstrukcyjne oraz nieszczelności wokół rur,
  • wszelkiego rodzaju nieszczelności fundamentów,
• materiały budowlane zawierające naturalnie występujące izotopy promieniotwórcze.

Zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej prowadzą szeroki wachlarz działań, które mają na celu zapewnienie społeczeństwu ochrony przed szkodliwymi skutkami narażenia na radon.

Główny Inspektor Sanitarny

• W 2020 roku na podstawie upoważnienia Ministra Zdrowia opracował rozporządzenie w sprawie terenów, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekroczyć poziom odniesienia[2];
• Prowadzi pomiary stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu w budynkach. Badania te pozwalają zidentyfikować tereny, na których wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków poziom średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu może przekroczyć poziom odniesienia, tj. 300 Bq/m3. W latach 2020-2023 w ramach programu przeprowadzonych zostanie ponad 32 tysiące pomiarów w ponad 10 tysiącach budynków na terenie całego kraju.
• Prowadzi nadzór nad realizacją zadań wskazanych w Krajowym planie działania w przypadku długoterminowych zagrożeń wynikających z narażenia na radon w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi oraz w miejscach pracy (M.P.poz.169). Ze względu na wielowątkowy i interdyscyplinarny charakter zagadnień związanych z radonem został powołany Zespół ds. krajowego planu działania w przypadku narażenia na radon[3]. W jego skład weszli przedstawiciele zarówno administracji, jak i nauki (instytuty badawcze, uczelnie).
• Organizuje międzylaboratoryjne pomiary porównawcze dla laboratoriów, wykonujących pomiary stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu budynków, lokali lub pomieszczeń na zlecenie właściciela / zarządcy budynku, lokalu lub pomieszczeniu[4]. Ostatnie takie pomiary zostały przeprowadzone w 2023 roku.

Pozostałe Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej

• udzielają porad i informacji o radonie- w każdej stacji sanitarno-epidemiologicznej zostały wyznaczone osoby do udzielania porad i informacji o radonie - Kontakt do właściwej stacji sanitarno-epidemiologicznej dostępny jest na stronie internetowej GIS;
• prowadzą nadzór nad przestrzeganiem przez pracodawców obowiązków związanych z ochroną pracowników przed narażeniem na radon.

[1] WHO 2009, Handbook on indoor radon, a public health perspective. World Health Organization, Geneva.

[2] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie terenów, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekraczać poziom odniesienia (Dz.U.2020  poz. 1139)

[3] Podmioty administracji rządowej realizują zadania przewidziane w Krajowym planie działania zgodnie z kompetencjami przypisanymi w ustawie o działach administracji rządowej (t.j. Dz.U. 2022 poz. 2512) natomiast pozostałe jednostki w tym podległe lub nadzorowane przez Ministra Zdrowia realizują te zadania w ramach swoich zadań statutowych.

[4] Na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy - Prawo atomowe oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. poz. 1593, z późn. zm.)

Materiały

Radon - podstawowe informacje

Wpływ radonu na zdrowie ludzi

Film edukacyjny przedstawiający informacje o radonie

Informacje dotyczące pomiarów średniorocznego stężenia radonu

Metody pomiaru stężenia radonu

Międzylaboratoryjne pomiary porównawcze

Więcej informacji na stronie kampanii Państwowej Agencji Atomistyki  Poznaj Radon

Źródło: GIS

Powrót Drukuj

LOKALNY HIT

Ochrona środowiska dla firm

od 50PLN

Bezpłatne kontrolowanie sprawności zawieszenia

Korzystanie ze środowiska

500PLN

Budowa magazynów

Aparat dla dzieci

99,00 złPLN

Konstrukcje stalowe

Fotoobraz na płótnie 50x70

121,00 zł PLN

Budowa hal