fot. Urząd Miejski w Kcyni

14 grudnia br. odbyła się ostatnia w tym roku prelekcja #z cyklu "Ciekawość świata". Warto przypomnieć, że ten cykl spotkań związanych z szeroko rozumianą kulturą odbywa się w Urzędzie Miejskim w Kcyni od października 2013 roku, a więc dokładnie od 10 lat. Przez dekadę zgromadził wiernych słuchaczy, których interesuje historia lokalna, literatura i podróże.

Naszym gościem był Damian Amon Rączka ze Stowarzyszenia Miłośników Starego Fordonu, który przedstawił temat "Nie poddać się, a zwycieżyć". Wspólnie obejrzeliśmy także film dokumentalny, poruszający historię małolat - harcerek, członkiń ruchów niepodległościowych, o antykomunistycznym charakterze, które były osadzone w fordońskim więzieniu. W filmie wystąpiła Maria Kowalska - kcynianka, emerytowana nauczycielka języka polskiego, członkini organizacji niepodległościowej "Powrót", która ku naszej radości przybyła na spotkanie. Bez współpracy z panią Marią nie zrobilibyśmy wiarygodnego filmu - podkreślał Damian Rączka. To jej artykuły, wspomnienia publikowane w czasopiśmie Jaworzniacy, posłużyły za materiał, na podstawie którego mógł powstać scenariusz. Pisząc scenariusz zastanawiałem się, co ja chcę Wam pokazać, co chcę, abyście zobaczyli - mówił. Opowiadał także o kulisach pracy nad filmem i zaangażowaniu harcerek z drużyny im. Danuty Siedzikówny "Inki".

Przed emisją filmu Damian Rączka w przygotowanej prezentacji przybliżył nam historię fordońskiego więzienia. Wymienił też nazwiska kilku osadzonych i pokrótce omówił ich biografie. Podkreślał, że w więzieniu panowały fatalne warunki - higieniczne, lokalowe, bytowe. Cele były przepełnione. Prusacy obliczyli, że w więzieniu powinny przebywać 333 kobiety. Było na ogół znacznie więcej. W 1920 roku więzienie zostało przejęte przez polską administrację. Początkowo brakowało mówiącego po polsku, wykwalifikowanego personelu.

Damian Rączka poruszył też kwestie dzieci, które przychodziły na świat w więzieniu, w tym losy Ewy Ilić - córki najsłynniejszej bodaj więźniarki Fordonu - Rity Gorgonowej, skazanej za zabójstwo Lusi (Elżbiety) Zarębianki, córki swojego pracodawcy i kochanka. Inne znane więźniarki osadzone w Fordonie to: Janina Zbłońska - krwawa Czarna Dama, Gola Mira - komunistka, Żydówka, a w okresie powojennym - generał Elżbieta Zawacka "Zo", cichociemna.

Nasz gość wskazywał, że film "Nie poddać się, a zwyciężyć" wydobywa z cienia tych słynnych osadzonych historie harcerek, młodych dziewczyn, które nie zgadzały się na narzucony Polsce ustrój. Pod koniec lat 40. w Polsce powstało 966 oddolnych organizacji harcerskich. To było wyjątkowe przeżycie móc w obecności pani Marii obejrzeć film, a potem wysłuchać kilku słów refleksji. W swoim spontanicznym wystąpieniu pani Maria stwierdziła: Nie czuję się bohaterką. To była taka konieczność, jak to młodzi ludzie. Czasem niewiele trzeba, wystarczy widok kawałka nieba...

Materiał: Justyna Makarewicz/Dźwiękowe Archiwum Kcyni

Autorka nie wyraża zgody na komentowanie artykułu.

Powrót Drukuj